Join Our Groups
TOPIC 8: UFAHAMU
Ufahamu ni dhana inayorejelea kujua na kulielewa jambo kwa usahihi na kuweza kulielezea upya kwa usahihi bila kupoteza maana yake ya msingi. Ufahamu wa mtu waweza kupimwa katika kusikiliza jambo au katika kusoma.
KUSIKILIZA
Ufahamu
wa kusikiliza ni zaidi ya kusikiliza tu kile kilichosemwa; badala yake ni uwezo
wa mtu kuelewa maana ya maneno anayoyasikia na kuweza kuhusiana nayo kwa namna
fulani. Kwa mfano mwanafunzi anaposikiliza hadithi, ufahamu mzuri wa kusikiliza
humsaidia kuielewa hadithi hiyo, kuikumbuka, kuijadili, na hata kuisimulia tena
kwa maneno yake mwenyewe.
Mambo ya Kuzingatia
katika Ufahamu wa Kusikiliza
Ufahamu
wa kusikiliza unahusisha michakato kadhaa katika kuelewa na kupata maana ya
kile kinachozungumzwa. Michakato hii inahusisha:
2.
Kuelewa vyema maana ya maneno ya mhusiaka anayezungumza
3.
Kuelewa sintaksia (muundo wa maneno) ya sentensi kwa namna zinavyowasilishwa.
Katika ufahamu wa
kusikiliza, msikilizaji hana budi kuzingatia mambo yafutayo:
1.
Kuwa makini na kuelekeza akili yote kwa mzungumzaji ili kuweza kusikia kila
anachokisema.
2.
Kutilia maanani vidokezo vya maana ili kubaini iwapo msemaji anaongeza jambo
jipya, anatofautisha, anafafanua au anahitimisha hoja.
3.
Msomaji anatakiwa kuandika baadhi ya mambo anayoona kuwa ni ya muhimu ili
kumasidia kukumbuka hapo baadae.
4.
Kuwa makini na ishara mbambali za mwili kama vile kurusha mikono, kutingisha
kichwa, kutingisha mabega au hata kupepesa macho. Ishara hizi huwa zinachangia
kwa kiasi kikubwa kupata maana katika mazungumzo.
 |
| Kusikiliza |
Zoezi 1
Jibu
maswali kutokana na habari uliyosikiliza
KUSOMA KWA SAUTI
Kusoma
kwa sauti ni namna ya kuyaangalia maandishi na kuyatamka kwa sauti inayosikika.
Kuna vipengele viwili vinavyounda mchakato wa ufahamu wa kusoma:
1.
Uelewa wa msamiati na
2.
Uelewa wa matini
Ili
kuilelewa habari/matini ni lazima msomaji awe na uwezo wa kuelewa msamiati
uliotumika katika matini hiyo. Endapo maneno yaliyotumika hayataeleweka
vilevile matini yote haitaeleweka.
Mambo ya Kuzingatia
katika Ufahamu wa Kusoma kwa Sauti
Katika
ufahamu wa kusoma, msomaji anatakiwa kuzingatia mambo yafuatayo:
1. Kubaini mawazo
makuu;
msomaji anaposoma habari fulani au kitabu inatakiwa ajiulize, Je,
kinachoongelewa hapa ni nini? Ni jambo gani hasa analolizungumzia mwandishi?
Msomaji akiwa na maswali haya akilini mwake basi itakuwa rahisi kwake kuielewa
habari hiyo.
2. Kuzingatia alama
za uakifishi;
msomaji ni lazima azingatie alama za uakifishi, kwa kufanya hivyo itamsaidia
kuelewa ujumbe wa habari hiyo na endapo hatazingatia alama za uakifishaji
anaweza kupotosha maana ya mwandishi.
4.
Vilevile
msomaji anatakiwa kumakinikia kile anachokisoma, kila kipengele
anachokisoma inampasa akielewe vizuri.
Kwa
kuzingatia haya yote msomaji atakuwa na uelewa mzuri juu ya habari aliyoisoma
na pia anaweza kufupisha habari hiyo aliyoisoma.
 |
| Kusoma kwa sauti |
Zoezi 2
Jibu
maswali kutokana na habari uliyosoma
KUSOMA KIMYA
Katika
usomaji huu, msomaji hufumba kinywa na kupitisha macho katika kila mstari
harakaharaka. Macho hayo huunganisha neno lililotangulia na lile linalofuata.
Ubongo wake huchambua mambo muimu yanayojitokeza, huku akiyahifadhi kichwani.
Mtu akijizoeza kusoma kimya, ananufaika ifuatavyo:
1.
Hupata nafasi ya kupima mwendo wake na kiasi cha welewa
2.
Hujiepusha na lawama ya kusumbua wengine
4.
Huweza kusoma maandishi mengi kuliko ambavyo angesoma kwa sauti
 |
| Kusoma kimya |
KUSOMA KWA BURUDANI
Huu
ni usomaji ambao lengo lake kuu huwa ni kujiburudisha tu. Katika usomaji wa
aina hii, msomaji hujisomea zaidi magazeti, majarida na vitabu tofauti na vile
vinavyotumika darasani.
Mambo ya Kuzingatiwa
katika Ufahamu wa Kusoma kwa Burudani
Wakati
mwingine sio lazima msomaji awe na vitabu vyote ambavyo anahitaji kuvisoma au
magazeti na majarida. Inapotokea hivyo, msomaji anaweza kwenda maktaba kuazima
kitabu nachokihitaji.
Ingawa
lengo la msomaji huwa ni kujiburudisha tu, lakini pia hujiongezea maarifa. Hii
ni kwa sababu, magazeti, majarida na vitabu sambamba na kutuamia lugha sanifu
huelezea mambo mabalimbali yanayoihusu jamii.
Hivyo
msomaji kutokana na kusoma vitabu na majarida mbalimbali hujiongezea kiwango
cha welewa wa lugha na mambo mengine ya kijamii yanayojadiliwa humo.
Ni
jambo zuri kwa msomaji kujijengea tabia ya kujipima ili aweze kuelewa kiwango
cha maarifa aliyopata katika kujisomea. Kujipima huku kunaweza kufanywa kwa
kujiundia utaratibu wa kuweka kumbukumbu ya vitu au makala zilizosomwa na
kufanya ufupisho wa kila makala.
 |
| Kusoma kwa burudani |
Utaratibu
unaopendekezwa katika kujipima na kujiwekea kumbukumbu ya usomaji wa burudani
ni kama ufuatao:
1.
Tarehe .....
2.
Jina la kitabu/makala/gazeti ...
3.
Mchapishaji ....
4.
Mwaka/tarehe ya uchapishaji ....
5.
Ufupisho wa habari(yasizidi maneno 20)
6.
Fundisho/ujumbe mkuu ni ...
7. Jambo
lililokuvutia sana .....
8. Maoni kwa ujumla kama yapo .....
asanteeeee
ReplyDelete